به موجب ماده ( 116 ) قانون تجارت ” شرکت تضامنی شرکتی است که در تحت اسم مخصوصی برای امور تجاری بین دو یا چند نفر با مسئولیت تضامنی تشکیل می شود “. اگر دارایی شرکت برای تادیه تمام قروض کافی نباشد؛ هر یک از شرکاء مسئول پرداخت تمام قروض شرکت هستند. هر قراری که بین شرکاء برخلاف این ترتیب داده شده باشد؛ در مقابل اشخاص ثالث کان لم یکن خواهد بود. و یا به عبارت دیگر :
” شرکت تضامنی شرکتی است که مسئولیت شرکاء در آن محدود به سرمایه نیست بلکه چون به اعتبار شخصیت شرکاء تشکیل می شود، مسئولیت نامحدود است و شرکاء مسئول کلیه قروض و تعهدات شرکت، علاوه بر سرمایه می باشند “. شرکت تضامنی از حیث اعتبار در راس تمام شرکت های تجاری قرار دارد و بیشتر بین اقربا و نزدیکان تشکیل می شود.
شرکای شرکت تضامنی
شرکت تضامنی حداقل از دو شریک تشکیل می شود.( ماده 116 قانون تجارت ) این شرکت را اشخاصی که دارای اهلیت عام هستند و منعی قانونی برای انجام دادن معاملات ندارند ( مثل ورشکسته در زمانی که ممنوع از دخالت در اموال خود است ) می توانند تشکیل دهند. شرکت تضامنی می تواند حتی از مشارکت دو یا چند شرکت دیگر نیز تشکیل شود.
سرمایه شرکت تضامنی
آورده های شرکا در مجموع، سرمایه شرکت را تشکیل می دهند ممکن است از نوع وجه یا غیرنقد و حتی فعالیت باشند. شرکا باید هر آورده ای را که تعهد کرده اند به شرکت بیاورند. آورده های غیرنقدی ( مال ) باید تقویم و تسلیم شوند والا شرکت تشکیل نمی شود. ( ماده 118 ق. ت ) .تقویم آورده های غیرپولی توسط خود شرکا به عمل می آید و در شرکتنامه قید می شود. ( ماده 122 ق. ت ). پس از توافق بر تقویم، شرکا حق رجوع از ان را ندارند. تقویم تابع تشریفات خاصی نیست و از جانب هیچ مقام قضایی و اجرایی کنترل نمی شود.
قانون گذار حداقل و حداکثری برای سرمایه شرکت معین نکرده است و بنابراین ، سرمایه شرکت می تواند مبلغ ناچیزی باشد. این سرمایه اولیه و ذخیره های آتی شرکت، در مجموع دارایی شرکت را تشکیل می دهند که تضمین پرداخت طلب طلبکاران شرکت است.
سرمایه نقدی تعهد شده شرکت باید حتماَ با پول پرداخت گردد و پرداخت توسط سفته و یا چک، پرداخت تلقی نمی شود؛ مگر آنکه سفته یا چک نقد شده، به حساب شرکت ریخته شود. هر گاه مدیران و شرکا برای تاسیس شرکت، به جای وجه نقد، اسناد تجاری قبول یا تسلیم کنند، کلاهبردار تلقی خواهند شد؛ چه این گونه اقدامات ، اشخاص ثالث را به امور غیرواقع امیدوار می کند، ضمن اینکه شرکت را نمی توان تشکیل شده تلقی کرد، چرا که سرمایه نقدی آن پرداخت نشده است.
موضوع شرکت تضامنی
شرکت تضامنی یک شرکت تجاری است، هم از نظر شکلی و هم از نظر موضوعی. لذا، شرکت تضامنی را برای امور غیرتجاری نمی توان تشکیل داد.
به موجب این محدودیت، موضوع شرکت می تواند منحصر باشد به یک عمل تجاری یا اعمال تجاری مختلف. در نهایت باید توجه داشت که چون مدیران شرکت تضامنی وکیل تلقی می شوند ، اختیارات و مسئولیت های آن ها همان است که در شرکتنامه یا اساسنامه شرکت قید شده و شرکا بر آن توافق کرده اند.
البته این راه حل به زیان اشخاص ثالثی است که با شرکت معامله می کنند، زیرا هرگاه معاملات مدیر خارج از حدود اختیارات او، به عنوان وکیل باشد اشخاص مزبور حق رجوع به شرکت را نخواهند داشت. برعکس ، شرکا اطمینان خواهند داشت که مدیر اگر از حدود اختیارات تفویض شده به او خارج شود، خود باید جوابگو باشد.
اسم شرکت تضامنی
شرکت تضامنی که در فرانسه به societe en nom collectif و در انگلستان به partnership تعبیر می شود، ” تحت اسم مخصوصی ” تشکیل می شود. به موجب ماده 117 قانون تجارت : ” در اسم شرکت تضامنی باید عبارت ” شرکت تضامنی ” و لااقل اسم یک نفر از شرکا ذکر شود. در صورتی که اسم شرکت مشتمل بر اسامی تمام شرکا نباشد باید بعد از اسم شریک یا شرکایی که ذکر شده است ، عبارتی از قبیل “و شرکا ” یا ” و برادران ” قید شود. ماده اخیر، در واقع یکی از خصایص ویژه شرکت تضامنی را بیان می کند که در آن، شرکا ” تحت نام جمعی ” متعهد می شوند.
نکته : از آنجا که اسم شرکت تضامنی مستلزم معرفی نام شریک یا شرکاء است بنابراین چنانچه شریک مندرج در اسم شرکت فوت نماید یا از جمع شرکاء خارج شود باید نام یکی دیگر از شرکاء در اسم شرکت قید شود. چنانچه شرکت در خصوص جایگزینی نام یکی از شرکاء به توافق نرسند شرکت منحل می شود.
مسئولیت شرکا در شرکت تضامنی
مسئولیت شرکا در این شرکت نامحدود است. طبق ماده 116 قانون تجارت، شرکای این شرکت ضامن محسوب می شوند و هر قراری برخلاف این ترتیب دهند در مقابل اشخاص ثالث کان لم یکن خواهد بود، مانند آن که مسئولیت خود را با توجه به قرارداد کاهش دهند. تضامنی بودن مسئولیت در برابر ثالث قاعده آمره می باشد و مسئولیت شرکا در برابر ثالث، همیشه تضامنی است.
طبق ماده 124 قانون تجارت، مسئولیت در روابط میان شرکا به ترتیب ذیل است :
1. بر طبق شرکتنامه : مثلاَ در شرکتنامه تصریح شود حسن با وجود داشتن یک دهم سرمایه شرکت، مسئول نصف زیان های وارده به شرکت می باشد.
2. سکوت شرکتنامه : به نسبت ( نه میزان ) سرمایه. مثلاَ اگر حمید مالک یک پنجم سرمایه شرکت باشد، نسبت به یک پنجم بدهی مسئول است.